یکی از فاکتورهای مهم در بخش صنعت ساختمان, حذف روش های سنتی و بالا بردن سرعت اجرای پروژه های ساخت و ساز است. یکی از المان هایی که باعث سرعت بخشیدن به عملیات ساخت میشود سقف است. استفاده از روش های جدید ساخت سقف باعث کوتاه شدن زمان اتمام پروژه میشود. امروزه اکثر مهندسین و سازندگان به سمت استفاده از روش های نوین ساختمان سازی گرایش پیدا کرده اند. سقف عرشه فولادی یکی از سقف های سبک در ساخت سازه است که امروزه به وفور مورد استفاده قرار میگیرد.

سقف عرشه فولادی یا متال دک

سقف عرشه فولادی یا متال دک توسط ورق های گالوانیزه ذوزنقه ای شکل آجدار اجرا میشود. اجرای این نوع سقف نیازی به قالب بندی ندارد و ورق های فولادی که بر روی تیرها تکیه کرده اند نقش قالب را ایفا میکنند. قالب بندی سقف اصولا یکی از مشکلات اجرایی سقف است که روند اجرای سقف را به تاخیر می اندازد. استفاده از سقف عرشه فولادی این مشکل را حل میکند و مدت زمان اجرای سقف را کوتاه میکند. در مقایسه با سقف های تیرچه بلوک, این نوع سقف وزن سبک تری دارد و سرعت اجرای آن بالاتر است.

سقف عرشه فولادی از اجزای زیر تشکیل شده است:

ورق گالوانیزه

ورق های گالوانیزه به شکل ذوزنقه ای شکل و در ضخامت ۰/۸ الی ۱/۲ میلی متر توسط دستگاه های مخصوص شکل داده میشوند. این ورق ها به روش نورد سرد در طرح های متنوع به فرم ذوزنقه ای شکل در می آیند. آجدار کردن این ورق های فولادی امری ضروریست زیرا این آج ها باعث ایجاد پیوستگی لازم بین بتن و ورق های فولادی میشود.

فلاشینگ

فلاشینگ ها از جنس ورق گالوانیزه با ضخامت ۰/۵ میلی متر میباشد. فلاشینگ در لبه سقف عرشه فولادی یا متال دک نصب میشود و قبل از سفت شدن بتن به عنوان قالب عمل کرده و بعد از سفت شدن آن باعث پیوستگی و یکنواختی بتن میشود و سقف را بعد از بتن ریزی زیباتر میکند.

گل میخ

گل میخ ها نقش برش گیرها را ایفا میکنند و رابط بین ورق گالوانیزه و بتن میباشند. آنها توسط دستگاه جوش قوس الکتریکی به تیرهای سازه ای متصل میشوند.

آرماتور

در سقف عرشه فولادی به منظور جلوگیری از ترک خوردن بتن از شبکه میلگرد حرارتی استفاده میشود. اغلب برای بالا بردن سرعت اجرای سقف از مش آماده میلگرد به جای آرماتوربندی استفاده میشود.

بتن

بعد از اتصال میلگردها عملیات بتن ریزی شروع شده و عملیات مسطح سازی نهایی صورت میگیرد.

مزایای استفاده از سقف عرشه فولادی

استفاده از سقف عرشه فولادی تاثیر بسزایی در سبک سازی سازه ایفا میکند.

وزن این نوع سقف بسیار سبک است و حمل و دپوی ورق های گالوانیزه نیز آسان میباشد.

اجرای سقف عرشه فولادی ارزان و مقرون بصرفه میباشد.

در اجرای این نوع سقف قالب بندی, تیرهای فرعی و میلگردهای کششی حذف میشوند و نیازی به استفاده از آنها نیست.

سقف متال دک جایگزینی مناسب برای سقف های تیرچه بلوکی و سنتی ست.

در اجرای این نوع سقف امکان سقف گذاری و بتن ریزی در کلیه طبقات به طور همزمان امکان پذیر است که این امر زمان اجرای پروژه ساخت را کوتاه تر کرده و هزینه های آن را کاهش میدهد.

امروزه استفاده از مصالح ساختمانی باکیفیت در امر ساخت و ساز اهمیت ویژه ای دارد. به دلیل بروز حوادث طبیعی مهندسین ساختمانی همواره به دنبال استفاده از مصالحی هستند که ساختمان را در برابر زلزله و بلایای دیگر مصون بدارند, مصالحی که بار اضافی بر ساختمان وارد نکنند و با سبک سازی سازه تلفات ناشی از تخریب را کاهش دهند. امروزه از سیستم های سقفی متفاوتی برای سبک سازی سازه استفاده میشود که سیستم سقفی یوبوت از انواع آنها میباشد.

سیستم سقفی U-Boot

سیستم سقفی یوبوت (U-Boot) نوعی سازه پلیمری قابل بازیافت از پلی پروپلین است که به عنوان سازه و دال مجوف در ساختمان سازی کاربرد دارد. این نوع سیستم به منظور سبک سازی پی ها و دال های بتنی در ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد.

قالب های یوبوت باعث ایجاد حفره در داخل بتن و حذف بتن ناکارامد میشوند. این قالب ها نقش سازه ای ندارند و هدف اصلی استفاده از آنها در دال های بتنی حذف بتن اضافی و ایجاد حفره های خالی در دال هاست. سیستم سقفی یوبوت یک سیستم دال بتنی مجوف یا تو خالی ست که به شکل قالب های مکعبی شکل با عملکرد دوطرفه طراحی شده است. در این سیستم مجوف سازی با قرار دادن قالب های یوبوت در بین مقطع دال صورت میگیرد. با قرار دادن این قالب ها در درون دال بتنی مقاومت و سختی دال افزایش یافته و امکان پوشش دهانه های بزرگتر به دلیل ضخامت و سختی دال فراهم میشود.

قطعات یوبوت دارای ابعاد هندسی مکعبی هستند که با توجه به محاسبات طراحی و نیاز پروژه مورد استفاده قرار میگیرند. در پروسه اجرای دال های تو خالی یوبوت بعد از انجام آرماتورگذاری لایه زیرین, یوبوت ها در کنار هم روی شبکه آرماتور زیرین قرار میگیرند و بعد از قرار گیری آرماتور برشی میانی و آرماتوربندی لایه فوقانی عملیات بتن ریزی انجام میشود. در آخر مقطع دال به صورت I شکل در می آید که این امر عملکرد آن را بالاتر میبرد. استفاده از قالب های یوبوت به صورت دوبل برای دهانه های بلندتر قابل اجرا میباشد.

مزایای استفاده از سقف یوبوت در ساختمان
یکی از مزایای استفاده از قالب های یوبوت صرفه جویی در مصرف مواد اولیه مثل فولاد و بتن در ساخت و ساز است. وقتی قالب های یوبوت در بتن فرو میروند, شبکه ای یکپارچه در بالا و پایین پروژه ایجاد میشود که این امر باعث صرفه جویی در مصالح میشود.
سازه های یوبوت وزن بسیار سبکی دارند و خیلی راحت نصب میشوند. به همین دلیل از مخلوط یوبوت و بتن در ایجاد سطوح با تحمل وزن بالا بدون نیاز به ستون های متعدد استفاده میشود. بنابراین سیستم سقف یوبوت تعداد ستون های ساختمان را کاهش میدهد و به انعطاف پذیری سازه کمک میکند.
با استفاده از این سیستم سقفی میتوان تعداد طبقات ساختمان را افزایش داد.
سقف یوبوت ضد اشتعال است و به عنوان عایق حرارتی عمل میکند که مانع از انتقال آتش و تخریب ساختمان میشود.
علاوه بر عایق حرارتی, این سقف ها نوعی عایق صوتی نیز محسوب میشوند که باعث انتقال کمتر صدا میشوند.
سقف یوبوت وزن سازه را کاهش میدهد, به همین دلیل نیازی به فونداسیون عمیق نیست. با کاهش عمق فونداسیون هزینه ها نیز کاهش مییابد.
استفاده از سقف های یوبوت بار وارد آمده بر ستون ها و فونداسیون ساختمان را کاهش میدهد و به همین دلیل مقاومت سازه را در برابر زلزله بالا برده و اثرات ناشی از نیروی زلزله را میکاهد.
این سیستم سقفی در مقایسه با دال های سنگین سنتی باعث صرفه جویی در مصرف بتن و فولاد میشود و این امکان را فراهم میکند تا دهانه های گسترده تری در سازه به کار گرفته شود. علاوه بر آن استفاده از این نوع سقف ها باعث کاهش چشمگیری در مصرف آب میشود.
به دلیل سرعت بالای اجرای سیستم سقفی یوبوت زمان اتمام پروژه ساخت ساختمان کوتاه تر میشود.
این نوع سقف قابل اجرا در فونداسیون و طبقات انواع ساختمان ها میباشد از جمله ساختمان های اداری, تجاری, مسکونی, صنعتی, عمومی و …

اسکلت فلزی و اسکلت بتنی دو روش اجرای ساختمان است که هر کدام مزایا و معایب خود را دارد. برای انتخاب نوع اسکلت‌بندی ساختمان، مهندس محاسب باید به موارد بسیاری توجه کند. مسائلی همچون عوامل اقتصادی، شرایط اجرا، خصوصیات آب‌وهوایی محل اجرا، کیفیت اجرا، عوامل فنی سازه‌ای و همچنین درخواست کارفرما.

بدون در نظر گرفتن موارد فوق و همچنین بررسی خصوصیات ساختمان با اسکلت فلزی یا بتنی، نمی‌توان تصمیم قطعی و درستی دربارۀ نوع اسکلت گرفت. انتخاب اسکلت‌بندی مناسب برای ساختمان بسیار حائز اهمیت است، زیرا پس از شروع عملیات ساخت‌وساز امکان تغییر آن وجود ندارد؛ مگر با تخریب اسکلت قبلی

ساختمان با اسکلت فلزی چیست؟

اسکلت فلزی، که به اسم اسکلت فولادی یا سازۀ فلزی هم شناخته می‌شود، به مجموعه‌ای از اعضای باربر ساخته‌شده از نیم‌رخ‌های فولادی یا ورق فلزی گفته می‌شود که به کمک اتصالات به یکدیگر وصل می‌شوند. از آن‌جا که روش‌های تولید نیم‌رخ یا همان پروفیل فولادی تکامل یافته شده و آزمون و خطای بسیاری را پشت سر گذاشته است، این مقاطع در اغلب موارد رفتار مطلوب و مناسبی را از خود نشان می‌دهند.

موضوع حائز اهمیت در این سازه‌ها، رفتار اتصالاتی است که برای ساخت اعضای مرکب از پروفیل و ورق در محل گره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

روش‌های مرسوم اتصالات در سازه‌های فلزی به این شرح است:

اتصالات سازه‌های فلزی پیچ و مهره‌ای

اتصالات جوشی

اتصالات پرچی (که تقریبا در تمام نقاط جهان منسوخ شده است.)

تاریخچۀ اسکلت فلزی

استفاده از اسکلت فلزی در ساختمان‌ها پیشینه‌ای طولانی دارد. در ابتدا برای اجرای چنین سازه‌هایی از چدن استفاده می‌شد اما پس از مدتی آهن کم‌کربن یا همان آهن چکش‌خوار جای چدن را گرفت. با استفاده از اسکلت فلزی ساخت سازه‌هایی با طرح‌ها و شکل‌های مختلف و متنوع امکان‌پذیر شد.

چدن و آهن کم‌کربن هم به مرور جای خود را به فولاد دادند. امروزه فولاد بیشترین کاربرد را در اسکلت فلزی ساختمان‌ها دارد؛ تا جایی که گاه به جای به کار بردن عبارت «اسکلت فلزی» از «اسکلت فولادی» استفاده می‌کنند.

مزایای اسکلت فلزی باعث شده از آن به صورت گسترده در ساخت سوله‌ها و ساختمان‌های بزرگ استفاده کنند. این نوع اسکلت در شلوغ‌ترین و کم‌حجم‌ترین مکان‌ها هم قابل اجراست و به همین دلیل در شهرهای بزرگ با استقبال خوبی از طرف معماران و مهندسان سازه مواجه شده است. اسکلت فلزی کیفیت ساخت را بالا برده و پرتی مصالح را پایین می‌آورد.

بهترین روش اجرای اسکلت فلزی پیچ و مهره است و کشورهای اروپایی جز در متراژ و وزن کم، اجازۀ استفاده از اتصالات جوشی را نمی‌دهند؛ زیرا به نسبت روش پیچ و مهره از مقاومت کمتری برخوردار است.

مزایای اسکلت فلزی برای ساختمان

از مزایای استفاده از اسکت فلزی می‌توان به این موارد اشاره کرد:

اسکلت فلزی به نسبت اسکلت بتنی وزن کمتری دارد، در نتیجه وزن کلی ساختمان کمتر می‌شود.

خواص ارتجاعی فولاد با تقریب بسیار خوبی مصداق عملی دارد . فولاد در واقعیت و خارج از شرایط آزمایشگاهی هم تا تنش‌های بزرگی از قانون هوک پیروی می‌کند.

مقاومت قطعات فلزی زیاد بوده و نسبت مقاومت به وزن آن از مصالح بتنی بیشتر است؛ به همین علت اسکلت فلزی در دهانه‌های بزرگ سوله‌ها و ساختمان‌های مرتفع و همچنین ساختمان‌هایی که در زمین‌های سست اجرا می‌شوند، کاربرد گسترده‌ای دارد.

اسکلت فلزی برای سازه‌های طویل بسیار مناسب است.

از آن‌جا که فلز در کارخانه‌های بزرگ و تحت نظارت دقیق تهیه می‌شود، می‌توان به یکنواخت بودن خواص آن اطمینان کرد.

دوام فولاد بسیار خوب است. اگر از ساختمان‌هایی که اسکلت فولادی دارند به صورت مناسب نگهداری شود، برای مدت طولانی قابل بهره‌برداری خواهند بود.

از خواص مثبت مصالح فلزی قابلیت شکل‌پذیری بالای آن‌هاست. این ویژگی باعث می‌شود مصالح فلزی تمرکز تنش را که در واقع علت شروع خرابی است و همچنین نیروی دینامیکی و ضربه‌ای را تحمل کنند.

قطعات فلزی با توجه به موادی که آن‌ها را تشکیل می‌دهند، پیوسته و همگن هستند.

ساختمان با اسکلت فلزی در برابر انفجار مقاومت بهتری دارد. نیروی تخریبی حاصل از انفجار سطوح حائل را از اسکلت جدا می‌کند و انرژی مخرب آشکار می‌شود؛ ولی ساختمان کلا ویران نخواهد شد.

اسکلت فلزی قابلیت تقویت‌پذیری و امکان مقاوم‌سازی دارد. اگر به هر علتی مانند محاسبات اشتباه، تغییر مقررات و ضوابط، اجرای نادرست و … اسکلت از مقاومت مطلوب برخوردار نباشد؛ می‌توان با جوش، پرچ یا پیچ کردن قطعات جدید آن را تقویت کرد یا قسمت‌هایی به آن اضافه کرد.

شرایط ساخت و اجرای اسکلت فلزی ساده است.

سرعت نصب قطعات فلزی نسبت به اجرای قطعات بتنی سریع‌تر بوده و مدت زمان کمتری طول می‌کشد.

از آن‌جا که قطعات فلزی از کارخانه تهیه می‌شوند، پرت مصالح در آن نسبت به اسکلت بتنی کمتر است.

در دو ساختمان یک‌سان از نظر ارتفاع و ابعاد، ستون و تیرهای ساختمان‌های فلزی کوچک‌تر و کم‌حجم‌تر از ساختمان‌های بتنی است. به همین علت سطح اشغال یا فضای مرده در ساختمان‌های بتنی بیشتر از ساختمان فلزی است.

معایب اسکلت فلزی

معایب اسکلت فلزی شاید لیست کوتاه‌تری نسبت به مزایای آن داشته باشد اما هنگام طراحی ساختمان و انتخاب اسکلت‌بندی مناسب آن باید به این معایب نیز توجه کرد:

ضعف در دمای زیاد و هنگام آتش‌سوزی: مقاومت ساختمان با اسکلت فلزی با افزایش دما نقصان خواهد یافت. اگر دمایاسکلت فلزی به 500 تا 600 درجۀ سانتی‌گراد برسد، تعادل و ایستایی ساختمان به خطر می‌افتد .

خوردگی و فساد فلز در مقابل عوامل خارجی و جوی: قطعات مصرفی در ساختمان فلزی در مقابل عوامل جوی خورده شده و از ابعاد و مقاومت آن کاسته می‌شود؛ به همین علت مخارج نگهداری و محافظت این سازه‌ها بیشتر از سازه‌های بتنی است.

تمایل قطعات تحت فشار به کمانش: با توجه به این‌که تعداد قطعات فلزی مصرف‌شده زیاد و ابعاد آن‌ها معمولا کوچک است، تمایل به کمانش در این قطعات یک نقطه ضعف به حساب می‌آید.

جوش نامناسب: اتصال قطعات فلزی به وسیلۀ جوش با توجه به این موارد ممکن است نامناسب و ناکارآمد باشد. مهارت نداشتن جوش‌کاران، استفاده از ماشین‌آلات قدیمی‌، کنترل نشدن دقیق توسط مهندسان ناظر، گران بودن هزینۀ آزمایش جوش و … .

هزینۀ اولیۀ بالا: در ساختمان‌های فلزی بخش زیادی از هزینۀ ساخت را باید همان ابتدای کار و جهت خرید قطعات فلزی پرداخت کرد. در سال‌های اخیر با توجه به بالا رفتن مداوم قیمت این مصالح و پایین آمدن قدرت خرید سازنده یا مجری طرح، استقبال از ساختمان با اسکلت فلزی در ایران با کاهش مواجه شده است.

ساختمان با اسکلت بتنی چیست؟

ساختمان با اسکلت بتنی یا سازۀ بتنی، سازه‌ای است که برای ساخت آن از بتن یا بتن آرمه (متشکل از سیمان، شن، ماسه و فولاد به صورت میلگرد ساده یا آجدار) استفاده شده باشد. اگر برای اجرای ساختمان و در قسمت ستون‌ها، شاه‌تیرها و پی از بتن استفاده شده باشد، آن ساختمان اسکلت بتنی دارد.

در ساختمان با اسکلت بتنی، اعضای باربر فشاری از جنس بتن آرمه و در محل ساخت سازه قالب‌بندی و اجرا می‌شوند. در این ساختمان‌ها همۀ تیرهای اصلی و حتی دیوارهای برشی با بتن ساخته می‌شوند.

اسکلت بتنی دارای مزایا و معایبی است که انتخاب آن باید با توجه به نوع ساختمان، محل احداث، دسترسی به مصالح ساخت و قیمت آن‌ها، کاربری ساختمان و خصوصیات جوی و زمین‌شناسی منطقه صورت بگیرد.

در ساختمانی که اسکلت بتنی دارد، این بخش‌ها با بتن ساخته و اجرا می‌شوند:

پی و فونداسیون

ستون

تیرهای اصلی

تیرهای فرعی

پله

دیوار برشی

سقف

تاریخچۀ اسکلت بتنی

در تعریف اولیۀ بتن آمده است که این متریال یک مادۀ چسبنده است که معمولا در نتیجۀ  فعل و انفعال سیمان‌های هیدرولیکی و آب حاصل می‌شود. با توجه به این تعریف، می‌توان اولین استفاده از چنین مصالحی را در چندین قرن پیش هم مشاهده کرد. اما ساخت و اجرای بتن به آن صورت که امروزه می‌شناسیم، به اوایل قرن بیست میلادی برمی‌گردد.

بتن نیز مانند تمام متریال و مصالح دیگر در صنعت ساختمان‌سازی، به صورت مداوم در حال ارتقای کیفیت و کارآیی است و هر روز شاهد اجراهای متفاوتی از این ماده خصوصا در پل‌ها و سدها هستیم

مزایای اسکلت بتنی

استفاده از اسکلت بتنی با توجه به نوع ساختمان، بودجۀ ساخت و محل قرارگیری آن می‌تواند شامل مزایایی باشد که در ادامه عنوان می‌شود:

تمام اجزای تشکیل‌دهندۀ بتن به عنوان مصالح بومی و ارزان‌قیمت محسوب می‌شوند. بتن آماده نیز با کیفیت و مشخصات مختلف قابل خریداری است.

بتن را می‌توان به سهولت به هر شکل دلخواه درآورد. فقط کافی است قالب مناسب را تهیه کرده و سپس تقریبا هر مقطع سازه‌ای و شکل معماری را با بتن آرمه تولید کرد. این موضوع یکی از مزیت‌های بتن در برابر فولاد است؛ زیرا فولاد در کارخانه و در مقاطع و شکل‌های محدود و مشخص ساخته می‌شود.

بتن مقاومت بسیار مطلوبی هنگام آتش‌سوزی دارد. یک ساختمانبتن آرمه می‌تواند ساعت‌ها در مقابل آتش‌سوزی مهیب مقاومت کند و فرو نریزد.

این خصوصیت باعث می‌شود فرصت کافی برای مهار حریق و نجات جان افراد داخل ساختمان ایجاد شود. این ویژگی یکی دیگر از مزیت‌های اسکلت بتنی نسبت به اسکلت فلزی است.

بتن همچنین مقاومت خوبی در مقابل رطوبت و آب دارد. اگر آبی که با بتن در تماس قرار می‌گیرد بدون یون‌هایی از قبیل یون سولفات و یون کلرور باشد، اشکالی برای بتن یا حتی میلگردهای داخل آن ایجاد نمی‌کند.

بتن باید به صورت یک‌دست و بدون ترک اجرا شود، اگر نه نفوذ آب در ترک‌ها در فصل یخ‌بندان ممکن است باعث آسیب رسیدن به سازه شود.

اجزایبتن آرمه صلبیت بالایی دارند. به همین دلیل معمولاً ساکنان یک ساختمان بتن آرمه در هنگام وزش شدید باد یا تحرک زیاد همسایگان، لرزه‌ای را احساس نمی‌کنند و آرامش آن‌ها حفظ می‌شود.

ساختمان با اسکلت بتنی نسبت به ساختمان اسکلت فلزی به نگهداری و محافظت کمتری نیاز دارد. در حقیقت اگر استانداردها و ضوابط لازم هنگام اجرای اسکلت بتنی به خوبی رعایت شده باشد، پس از اتمام کار ساختمان به مراقبت خاصی احتیاج نخواهد داشت.

بتن پس از سال‌ها استفاده نه تنها مقاومت اولیۀ خود را از دست نمی‌دهد، بلکه با گذر زمان و تحکیم بیشتر سیمان هیدراته‌شده، افزایش مقاومت نیز خواهد داشت. به همین دلیل بتن در مقایسه با سایر مصالح ساختمانی، عمر بهره‌دهی بسیار طولانی دارد.

بتن در بعضی از اجزای سازه‌ای از قبیل پی‌ها، دیوارهای زیرزمین و شمع‌ها تنها گزینۀ مقرون به صرفه محسوب می‌شود.

اجرای بتن و سازۀ بتنی در مقایسه با سایر مصالح نظیر فولاد و حتی چوب، به نیروی اجرایی متخصص و کارگر با مهارت بالا نیاز ندارد.

از مهم‌ترین خصوصیات ساختمان با اسکلت بتنی این است که مصالح آن باید به تدریج خریداری شود. در این حالت فشار اقتصادی کمتری به سازنده یا مجری طرح وارد می‌شود.

معایب اسکلت بتنی

مسلما بررسی معایب اسکلت بتنی هم بسیار مهم و حائز اهمیت است. در ادامه به برخی معایب این نوع اسکلت‌بندی می‌پردازیم:

مقاومت کششی بتن بسیار پایین بوده و در حدود یک دهم مقاومت فشاری آن است. این مسئله استفاده از فولادهای مسلح‌کننده در ناحیۀ کشش بتن را اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

وزن تمام‌شده و بار مردۀ ساختمان با اسکلت بتنی بیشتر از ساختمان با اسکلت فلزی است.

انتقال گرما و سرما توسط ساختمان‌های بتنی به داخل ساختمان به راحتی انجام می‌گیرد که این یک ضعف است.

مدت زمانی که برای اجرای یک ساختمان با اسکلت بتنی مورد نیاز است، بسیار بیشتر از ساختمان با اسکلت فلزی است.

بتن باید بلافاصله پس از ساخت به کار گرفته شده و مصرف شود. بتن در بهترین حالت فقط تا دو ساعت پس از ساخت قابل استفاده است.

اگر عضوی از ساختمان بتنی معیوب شود، تعویض و ترمیم آن مشکل است.

شرایط آب و هوایی مانند سردی و گرمی هوا در اجرای آن تأثیر می‌گذارد.

بتن در برابر انفجار ضعیف عمل می‌کند.

چون کنترل کیفیت بتن در کارگاه انجام می‌شود، تضمین کیفیت آن نسبت به فولاد که در کارخانه تهیه می شود کمتر است. البته در صورت استفاده از بتن آماده، این نقص تا حد زیادی قابل برطرف شدن است.

جمع‌بندی

انتخاب اسکلت‌بندی مناسب برای ساختمان با توجه به عواملی همچون مسائل اقتصادی، شرایط اجرا، خصوصیات آب‌وهوایی محل اجرا، کیفیت اجرا، عوامل فنی سازه‌ای و همچنین درخواست کارفرما صورت می‌گیرد.

ساختمان اسکلت فلزی دارای چنین مزایایی است: قابلیت اجرا در فضای کم، سبک بودن نسبت به

مصالح بتنی، مناسب برای سازه‌های طویل، سرعت بالای ساخت.

برخی معایب اسکلت فلزی این موارد است: هزینۀ ساخت و نگهداری بالا، مقاومت کم در برابر آتش‌سوزی، تمایل به کمانش در قطعات.

ساختمان اسکلت بتنی بسیار ارزان‌تر از اسکلت فلزی تمام می‌شود. چنین ساختمانی در برابر آتش‌سوزی چندین ساعت مقاومت می‌کند. بتن پس از اجرا به مراقبت خاصی نیاز ندارد و به همین دلیل محافظت از آن هزینه‌ای نخواهد داشت.

از معایب اسکلت بتنی می‌توان به وزن بالای آن و زمان طولانی اجرای ساختمان اشاره کرد. اگر کنترل کیفیت بتن در کارگاه انجام شود، ممکن است میزان خطای محسوسی داشته باشد

دال بتنی نوعی سقف است که به صورت یکپارچه از مصالحی مانند بتن و فولاد ساخته میشود. از این دال در ساخت انواع سازه با کاربردهای متفاوت و ساخت عرشه انواع پل و کف سازی ها استفاده میشود و اجزای تشکیل دهنده آن میلگرد و بتن هستند. دال بتنی بیشتر در سقف طبقات مورد استفاده قرار میگیرد و ضخامت آن بین ۱۰ تا ۵۰ سانتی متر است. دال هایی که ضخامت کمتری دارند به عنوان سنگ فرش مورد استفاده قرار میگیرند.

ساخت دال بتنی

دال بتنی یا در محل پروژه و یا به صورت پیش ساخته آماده میشود. نحوه آماده سازی آن در محل پروژه توسط قالب هایی که خمیر بتن در آنها ریخته میشود صورت میگیرد. قبل از بتن ریزی یکسری میلگردهای تقویتی در قالب قرار داده شده و توسط وسایل پلاستیکی نگه داشته میشوند. این کار باعث میشود میلگردها به طور کامل توسط بتن پوشش داده شوند. قالب هایی که در دال بتنی استفاده میشوند از جنس صفحات پلاستیکی, فولادی و یا چوب هستند. برای ساخت پروژه هایی که کیفیت کار در آنها از اهمیت بالایی برخوردار است قالب های فولادی و پلاستیکی مورد استفاده قرار میگیرد. در بعضی مکان ها نیز مانند دال های کف ساختمان که با دیوارهای پی و یا آجر احاطه شده اند نیازی به استفاده از قالب نیست زیرا دیوارها به عنوان کناره های سینی قالب عمل میکنند. برخلاف دال بتنی که در محل پروژه ساخته میشود دال بتنی پیش ساخته در کارخانه تولید شده و به محل اجرای پروژه منتقل میشود. تکیه گاه دال در سازه باید ابعاد دقیقی داشته باشد تا دال های پیش ساخته به صورت صحیح در جای خود نصب شوند.

انواع دال بتنی

سقف دال بتنی در انواع زیر اجرا می شود:

دال بتنی یک طرفه

در صورتی که نسبت دهانه بزرگ تر به دهانه کوچک تر بیشتر از ۲ باشد و دال بر روی دو لبه مقابل قرار گیرد، از نوع یک طرفه خواهد بود. در این دال انتقال بارهای وارده در جهت طولی می باشد. اگر تکیه گاه هایی دال را در چهار ضلع آن پشتیبانی کنند، این دال نیز یک طرفه است. در هر دو حالت تنها در راستای دهانه های کوچکتر، آرماتورها باید نصب شوند.

دال بتنی دو طرفه

اگر نسبت دهانه بزرگ تر دال نسبت به دهانه کوچکتر آن از ۲ کمتر باشد و دال به واسطه تکیه گاه در چهار ضلع خود پشتیبانی گردد می توان گفت از نوع دو طرفه خواهد بود. در این دال، آرماتورهای اصلی باید در هر دو جهت اجرا شوند زیرا نیرو هم در راستای طولی و هم عرضی منتقل می شود.

نکات مهم در هنگام پرداخت و عمل آوری دال بتنی

• برای پرداخت دال بتنی باید نیروی انسانی کافی استفاده شود تا پرداخت و عمل آوری دال بتنی با توجه به دمای بتن و تاثیر شرایط آب و هوایی در گیرش آن به طرز صحیحی انجام شود.

• زمینی که قرار است بر روی آن دال اجرا شود باید دارای ظرفیت باربری یکنواخت بوده و به صورت درست زهکشی شده باشد.

• قبل از بتن ریزی سطح زمین باید با آب مرطوب شود اما وقتی عملیات بتن ریزی شروع میشود سطح مورد نظر باید خشک باشد.

• بتن نباید درون قالب ها سریع تر از حدی ریخته شود که نتوان آن را پهن نمود و تراز کرد یا شمشه کشید. به همین منظور قبل از عملیات تراز کردن, بتن نباید در سطح وسیعی پخش شود و قبل از شمشه کشی نیز نباید سطح وسیعی از بتن تراز شود و یا آب ناشی از آب انداختن بر روی سطح جمع شود.

• قالب های کناری و جدا کننده میانی باید به اندازه کافی محکم باشند تا قابلیت تحمل وسایل تراز کننده ارتعاشی و مکانیکی را داشته باشند. این قالب ها باید با دقت به صورت محکم با توجه به بالا رفتگی های سطحی پرداختی و مسیرهای هم تراز قرار داده شوند.

دال بتنی به روش های گوناگون مورد پرداخت قرار میگیرد:

تراز کردن دال بتنی

تراز نمودن به معنای پاک کردن بتن اضافی از سطح رویی به منظور دستیابی به تراز مناسب است.

T کشی یا شمشه کشی

در این روش از یک T یا شمشه برای از بین بردن پستی و بلندی های سطح و همچنین برای فرو بردن دانه های درشت به داخل دال های بتن استفاده میشود. این روش بعد از عملیات تراز کردن انجام میشود.

لبه کشی و درزکشی

لبه کشی در طول تمام درزهای جدا کننده در دال های بتنی بیرونی و در کف هایی مانند ماشین روها و پیاده روها ضروری است. لبه کشی باعث متراکم شدن دال بتنی مجاور قالب میشود که این امر استحکام دال بتنی را در برابر پوسیدگی و خرد شدگی بالا میبرد.

تخته مالی

بعد از اتمام لبه کشی و درز کشی, سطح بتن باید توسط ماله های تخته ای یا فلزی و یا ماله های برقی صاف و یکنواخت شود.

ماله کشی

ماله کشی برای ایجاد یک سطح صاف و متراکم انجام میشود. ماله کشی فلزی بعد از تخته مالی باید انجام شود.

جاروکشی

بعد از سفت شدن دال بتنی برای ایجاد سطحی بادوام در برابر لغزش از جاروکشی استفاده میشود. برای انجام این روش سطح باید به حدی سخت و مقاوم باشد که توانایی نگهداری خطوط منقوش را داشته باشد.

مزایای سقف دال بتنی

از جمله مزایای این نوع سقف بتنی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• اجرای آن به میزان قابل توجه منجر به صرفه جویی در مصرف مصالحی نظیر سیمان، آب، فولاد، سنگدانه ها و … خواهد شد.

• این سقف در برابر آتش و حرارت بسیار مقاوم است.

• طول عمر آن بالاست، در نتیجه ساختمان سال ها عمر می کند.

• سرعت اجرای سقف دال بتنی بالاست.

• رفتار این سقف در برابر نیروهای برشی بالا مناسب است، در نتیجه در برابر زمین لرزه نسبت به سازه های دیگر مستحکم تر می باشد.

• نوعی عایق صوتی به شمار می آید.

• با انتخاب سقف دال می توان در هزینه های حمل و نقل صرفه جویی نمود.

• خزش آن قابل قبول بوده و مقاومت برشی و خمشی آن بالا می باشد.