یکی از عواملی که بر نوع طراحی ساختمان‌ها تاثیر می‌گذارد، محدود بودن منابع انرژی و لزوم صرفه‌جویی در مصرف آن است؛ این موضوع طراحی بهینه و مناسب ساختمان‌ها را از دیدگاه مصرف انرژی ضروری می‌سازد. به همین منظور جهت‌گیری مناسب ساختمان با هدف کاهش بارهای حرارتی و برودتی و جلوگیری از اتلاف انرژی از اهمیت خاصی برخوردار است.

نقشه ساختمان شرقی غربی از برخی جهات دارای محدودیت‌هایی است که مربوط به نحوۀ قرارگیری ساختمان در محل جغرافیایی آن است. پلان ساختمان شرقی غربی نیاز به برخی عوامل مصنوعی و زاویه‌سازی‌هایی دارد که بتواند رفاه نسبی ساکنین را بهتر تامین کند.

می‌توان گفت جهت‌گیری کلی ساختمان به مواردی مانند وضعیت طبیعی زمین، میزان نیاز به فضاهای خصوصی، کنترل و کاهش صدا و نیز دو عامل باد و تابش آفتاب بستگی دارد. از طرف دیگر تلاش مهندسان معمار در طراحی پلان‌ ساختمان شرقی غربی به­ صورتی است که بتوانند بیشترین استفاده از نور خورشید را داشته باشند. زیرا نور خورشید به غیر از تامین روشنایی، تاثیر انکارناپذیری بر سطح نشاط و سلامت روحی ساکنان یک ساختمان دارد.

اما معماری در شهرهای بزرگ با بافت مسکونی متراکم محدودیت‌های دیگری را هم ایجاد می‌کند. یک زمین ممکن است از سه جهت با ساختمان‌های هم‌جوار مسدود شده باشد و لاجرم فقط به یک جهت جغرافیایی دید و نما داشته باشد. مورد دیگر مربوط به زمانی است که کوچه یا خیابان در جهت شمال به جنوب امتداد پیدا کرده باشد؛ در این حالت پلان و نقشۀ ساختمان‌ها شرقی غربی خواهد بود.

زمانی که دست طراح برای انتخاب جهت جغرافیایی بنا باز نباشد، باید با رعایت یک سری استانداردها نقاط قوت ساختمان را پررنگ کرده و نقاط ضعف را تا جای امکان کم‌رنگ کند.

چگونه خانه شرقی غربی را تشخیص بدهیم؟

برای تشخیص این‌که یک خانه شرقی غربی است یا خیر، باید از وسایل و روش‌هایی استفاده کنید که چهار جهت اصلی جغرافیایی را تعیین می‌کنند، مانند قطب‌نماها.

اما برخی شهرها یک نماد یا چشم‌انداز طبیعی و مشهود دارند که با دانستن جهت جغرافیایی آن، راحت‌تر می‌توانید باقی جهات را پیدا کنید. به طور مثال در شهر تهران رشته‌کوه البرز به صورت سراسری در قسمت شمالی شهر قرار دارد. اگر هوا پاک و صاف باشد، این کوه‌ها از هر نقطۀ شهر مشهود هستند.

پس اگر در شهر تهران هستید و به سمت کوه‌های البرز ایستاده‌اید دست راست شما جهت شرقی و دست چپ شما جهت غربی را نشان می‌دهد. البته این روش فقط زمانی جواب می‌دهد که تراکم و ارتفاع ساختمان‌ها به شما اجازه دیدن کوه‌ها را بدهد.

حال تصور کنید در یک کوچه که جهت آن شمال به جنوب است، رو به سمت شمال ایستاده‌اید. در این صورت ساختمان‌های سمت راست شما شرقی و ساختمان‌های سمت چپ شما غربی هستند. معمولا در ورودی ساختمان‌های غربی به حیاط باز می‌شود و پس از گذشتن از آن به ساختمان اصلی می‌رسید. در حالی که برای ساختمان‌های شرقی حیاط در قسمت پشتی قرار دارد.

اما زمانی وجود دارد که نحوۀ قرارگیری آپارتمان‌ها داخل یک ساختمان یا مجموعه به گونه‌ای است که برخی از آن‌ها خانه شرقی غربی محسوب شده و بعضی‌های دیگر دید شمالی جنوبی دارند. در این حالت پلان شرقی غربی نسبت به نقشۀ شمالی جنوبی دارای برخی مزایا و معایب است که در ادامه شرح داده می‌شود